Compassion Fatigue - Şevkat Yorgunluğu

Şefkat yorgunluğu çevirisi bazı uzmanlar tarafından merhamet yorgunluğu diye de kullanılmaktadır. Acı çeken insanlara karşı aşırı empati gösterme, bakım hizmeti verme ve onlara yardımcı olmaktan kaynaklanan bitkinlik, yetersizlik ve yorgunluktur. Şefkat yorgunluğu olan kişiler ruhsal, zihinsel ve fiziksel olarak aşırı halsiz hissederler.

Şefkat yorgunluğu olan kişilerde duyarsızlaşma, çaresizlik, bakım verdikleri kişilere karşı sorumluluklarını tam olarak yerine getirememe, sinirlilik, öfke, anksiyete, okb, depresyon, iştahsızlık ve uyku bozuklukları, dikkat dağınıklığı, uyuşukluk, mutsuzluk, umutsuzluk, kronik hastalıklar da görülebilir. Ayrıca çalışmada isteksizlik ve iş performansında azalma da görülür. Bunun dışında şefkat yorgunluğu olan kişiler bazen bu şikâyetlerinden kurtulmak için alkol ya da uyuşturucu bağımlılığı geliştirebilirler.

Şefkat yorgunlarının kendileri de geçmişte travmaya maruz kaldılarsa bütün bu sıkıntılardan daha fazla etkilenirler. Ayrıca şu anki hayatlarında iş dışında ağır sorumlulukları varsa, örneğin aile bireylerinden birinde bir hastalık bulunuyorsa, parasal sıkıntı, ailevi problemler, ilişki sorunları yaşanıyorsa durumları daha zor olur.

Bazı işlerde çalışan insanlarda şefkat yorgunluğu çok daha fazla görülür. Daha çok sağlık çalışanları, doktorlar, hemşireler, hasta bakıcıları, psikologlar, fizyoterapistler, emniyet görevlileri, jandarma, asker, polis memurları, gazeteciler, savaş muhabirleri, öğretmenler, çocuk bakıcıları, afet, travma ve hastalık mağdurlarıyla, travmatik stres bozukluğu olan kişilerle, mültecilerle çalışan kişiler, her türlü acil servis hizmeti verenler, çocuk esirgeme, yetiştirme yurtlarında ve yaşlı bakım evlerinde yaşayan hastalara hizmet sunan kişiler, evsizlere bakan ve tecavüze uğrayan insanlara bakan kişiler şefkat yorgunluğu geliştirmeye daha yatkındırlar. 

Şefkat yorgunluğu yardım derneklerinde ve vakıflarda çalışan insanlarda da görülür. Ayrıca aileden birine özellikle yatılı hastalara bakan kişilerde (aile bireylerinde veya bakım hizmeti veren kişilerde) ortaya çıkabilir. Bunun yanında sürekli hayır işleri yapanlarda, örneğin sokak çocuklarıyla ve sokak hayvanlarıyla çalışanlarda görülebilir. Onlarla empati ve sempati kurmak sürekli yardım etmek ve bakım hizmeti vermek, travmaya maruz kalmak gibi etkiler yaratır.

Şefkat yorgunluğu nadiren aşırı empatik ve duyarlı olan kişilerde, yukarıdaki meslek gruplarının herhangi birinde bulunmasa bile görülebilir. Çocuğa ve hayvanlara şiddet, kadın cinayetleri, tecavüz ve doğal afetler gibi durumların haberlerine maruz kalmak bile şefkat yorgunluğuna sebep olabilir.

Şefkat yorgunluğunun yoğun görüldüğü kurumlarda yaşayan kişilerin duygusal ihtiyaçlarını ve psikolojik sorunlarını gidermek amacıyla kurumların önlem almaları gerekir. Kurumlarda toplantı yapmak, odak grup ve atölye çalışmaları düzenlemek, streslerini azaltıcı aktivitelerde bulunmalarına yardımcı olmak ve eğlenceli etkinlikler düzenlemek. Ayrıca görev tanımlarının belirli olması, yeterince tatil yapmaları ve iş yerinde yeterli derecede hizmet veren görevlinin bulunması iyi olur.

Sevgiyle ve sağlıkla kalın,

Şebnem Kartal

Uzman Psikolog – Yazar