Trikotilomani - Saç Yolma Hastalığı Nedir?

Saç yolma hastalığı, çocuk, ergen ya da yetişkinlerin saçlarını, sakallarını, kirpik ve kaşlarını yolmasına denir. Psikiyatrik ve psikolojik bir sorundur.

Saç yolma hastalığı eskiden bir dürtü kontrol bozukluğu olarak tanımlanırken şimdi obsesif kompulsif bozukluk sınıfına giren bir hastalık olarak tanımlanmaktadır.

Trikotilomanide saç yolma, gerginlik ve kaygı nedeniyle yapılır. Kişiler saçlarını kopardıktan sonra bir rahatlama, gevşeme ve haz alma duygusu yaşarlar.

Trikotilomani, psikolojik bir rahatsızlık olmasına rağmen fiziksel sonuçları da olabilmektedir. Bazı kişiler saçlarını yolduktan sonra, dişleri arasına alır hatta bazen yutarlar. Yıllar içinde kılları yutma kilo kaybına, kusma ya da bağırsak tıkanıklığına ve hatta ölüme sebep olabilir. Saçınızı yemek sindirim sisteminizde büyük keçeleşmiş bir tüy yumağına yol açabilir. (Doç. Dr. Ekrem Civaş-Dermotolog)

Saçların yolunduğu bölge sürekli kaşındığı ve boşaldığı için kişiler hep aynı yeri ve onun etrafını yolmaya devam ederler. Bir süre sonra orada hiç saç ve kıl çıkmayabilir. O bölgelerde bazen enfeksiyon da görülebilir.

Saçını koparan kişilerde bir rahatlama yaşanır fakat daha sonra bu duygu yerini suçluluk ve utanca bırakır. Çünkü yolunan kılların yerine yenileri çıkmayabilir. Bu durumda kişiler saçlarındaki kelleşmeyi gizlemek için çeşitli yöntemler kullanırlar. En çok kullanılan, saçı bir taraftan alıp kelleşen bölgeye yatırmaktır. Ya da yukarıda toplayıp topuz yapmak, kelleşen kısmın kapanmasını sağlayacak şekilde at kuyruğu yapmak yöntemlerden biridir. Bunun dışında postiş, peruk, türban ya da eşarp kullananlar, takma kirpik takanlar, kaşlarını kalemle boyayanlar olabilir. Bazı trikotilomani hastaları evdeki evcil hayvanlarının da tüylerini yolabilirler.

Saçlarını yolanlar bu davranışı çoğunlukla farkında olmadan yaparlar. Davranışı yaparken dalıp giderler.

Trikotilomani, çocuklarda çeşitli uyum ve davranış bozuklukları ile görülebilir. Örneğin, tırnak yeme, parmak emme, altını ıslatma, kekemelik vb. Ergen ve yetişkinlerde ise yine başka hastalıklarla birlikte görülebilir. En çok OKB, depresyon, anksiyete, duygu durum bozuklukları, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, dürtü kontrol bozuklukları, bağımlılıklar eşlik edebilir.

Trikotilomani, genellikle stresli bir durumla başlar ve sonra giderek artar. Sebepleri, genetik ve çevresel faktörlerden oluşabilir. Bazı ailelerde birden fazla trikotilomani görülebilir.

-Akran zorbalığı,

-Okul, ev değiştirme durumlarında,

-Çocuklarda aile içi ilişkilerin bozukluğunda,

-Kardeş kıskançlığında,

-Çeşitli travmalar sonrası,

-Yas ve kayıplarda,

-Sınav kaygısı ve akademik sorunlarda,

-Fiziksel, sözel ve istismar durumlarında,

-Annenin çok dominant olduğu, babanın ise çok pasif olduğu aile yapılarında görülmektedir.

Saç, kaş ve kirpik yolmanın uzmanlar tarafından toplumun %1 ile %3 arasında görüldüğü söylenmektedir. Bu hastalık daha çok ergenlikte görülür ve tedavi edilmezse yetişkinlikte devam eder. Ancak nadiren de olsa hastalık çocukluk yıllarında da ortaya çıkabilmektedir. En erken görüldüğü yaş ise bir buçuk, iki yaşları arasındadır. 

Trikotilomani hastalığı olan kişilerin psikolojik tedavi olmaları gerekir. Psikiyatrist ve psikologlara başvurabilirler. Kılsız kalan bölgelerle ilgili dermatologlardan yardım alabilirler. Eğer saç kökleri sağlıklıysa ve kısa süredir trikotilomanileri varsa saç büyümeleri kendiliğinden görülebilir. Tekrarlayıcı kıl yolmaları varsa kıl köklerinde ve deride kalıcı zararlar olabilir.

Trikotilomaninin sonuçlarında utanç, pişmanlık, özgüven eksikliği, sosyal hayata karışmakta sorunlar, karşı cinsle ilişkilerde problemler, iş hayatında sorunlar, çevreleri tarafından alay edilme, küçümsenme ve yadırganma yaşanabilir. Referans: Doç. Dr. Ekrem Civaş-Dermotolog

Sevgiyle ve sağlıkla kalın,

Şebnem Kartal

Uzman Psikolog – Yazar