Tıka Basa Yeme Bozukluğu (Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu)

Tıka basa yeme bozukluğu literatürde tıkınırcasına yeme bozukluğu olarak

geçmektedir. Fakat ben bu tanımın, bu tip bir sorunu olan kişilerde psikolojik

rahatsızlık yaratacağını düşünerek tıka basa yeme bozukluğu olarak kullanmaya

karar verdim.

Tıka basa yeme bozukluğu, yemek yeme kontrolünün kaybedilmesine verilen

addır. Bu bozukluğun tanısının konulabilmesi için haftada en az 1 gün ve 3 ay

boyunca böyle bir alışkanlığın olması gerekir.

Tıka basa yeme bozukluğunda genetik, çevresel ve psikolojik faktörler etkin

olabilir. Gençlerde, ileri ve orta yaşa nazaran daha çok görülür. Obez insanlarda

görülme sıklığı fazladır ama tüm obezlerde görülecek diye bir kural yoktur.

Tıka basa yeme bozukluğu olan kişiler çok hızlı ve aşırı yemek tüketirler. Utanç

ve suçluluk duyguları yoğun olduğu için yalnızken yerler. Kalabalık ortamlarda

daha kontrollü yemek yemeye dikkat ederler. Sorunlarını saklama ihtiyacı

duyarlar. Hatta bazılarının aileleri, eşleri, çocukları ve yakın arkadaşları bile

böyle bir sorunları olduğunu bilemeyebilir.

Tıka basa yeme bozukluğu bazen başka bir yeme bozukluğu olan bulumia

nevroza ile karıştırılır. Bulumia nevrozada insanlar sürekli yer ve kusarlar.

Bazen laksatifler ve diüretik ilaçlar kullanırlar. Çok fazla spor yaparlar. Tıka

basa yeme bozukluğu olan insanlarda ise kusma davranışı zaman zaman denenir

ama her zaman yapılmaz. Bu bozuklukta sorun yemeğin kontrol edilememesidir.

Orta yaş ve gençlerde daha sık görülür. Bu sorunda da tıpkı obezitede olduğu

gibi çocukluk deneyimleri ve anne-baba tutumları önemlidir. Zorlayıcı yaşam

deneyimleri, çocukluk ve yetişkinlikte yaşanan travmatik olaylar sorunun

gelişmesine etki edebilir. Ayrıca yemek ile ilgili çok konuşulan, bedene ve

kiloya çok odaklanılan ailelerin çocuklarında ileri yaşlarda bu sorun görülebilir.

Çocukken edindiğimiz yeme alışkanlıkları da tıka basa yeme bozukluğu

probleminin gelişiminde önemlidir.

Obezitede olduğu gibi, çocukları yemek yemeye zorlamak, her keyifli veya

sıkıntılı anda yemek hazırlamak, çocuklara yemek vermeyerek cezalandırmak

veya tam tersine çok vererek onları ödüllendirmek ve yediklerine çok karışmak

doğru değildir. Çocukken yemekle kurulan ilişkinin ileride tıka basa yeme

bozukluğuna hatta tüm yeme bozukluklarına yol açabileceği bilinmektedir.

Bu sorun tıpkı obezitede olduğu gibi çeşitli fiziksel hastalıklara yol açabilir.

Yüksek tansiyon, kalp hastalıkları, kanser, insülin direnci, diyabet, uyku

bozuklukları, karaciğer yağlanması, eklemlerde ağrılı hastalıklar, inme, felç ve

solunum sisteminde bozukluklara neden olur.

Bu soruna genelde anksiyete, depresyon ve başka ruhsal bozukluklar da eşlik

edebilir.

Böyle bir sorunu olan insanların bazı davranış değişikliklerine gitmesinde yarar

vardır. Örneğin, yaptıkları alışveriş listesine dikkat etmek, zararlı yiyecekleri

almaktan kaçınmak, dışarıdan yemek söyleme alışkanlığını kesmek…

Tıka basa yemek yeme arzusunun ortaya çıktığı durumlarda, sosyalleşerek

çeşitli hobi ve uğraşılarla zaman geçirerek oyalanmak iyi olur. Ayrıca gün içinde

aç kalmamak, düzenli beslenmek ve gece geç saatlerde yemek yememek de

sorunun giderilmesine katkı sağlar.

Bu yeme bozukluğunda da diğer yeme bozukluklarında olduğu gibi, bir kısır

döngü oluşur. Yemeği yedikten sonra utanç, öfke ve suçluluk duyguları meydana

gelir. Ve bu duygular yeme bozukluğunun tekrarına sebep olur.

Tıka basa yeme bozukluğunun tedavisinde diyetisyenler, dahiliye doktorları,

endokrinologlar, psikologlar, psikiyatristler bir arada çalışmalıdırlar. Bu

rahatsızlığın sebepleri de sonuçları da pek çok uzmanın alanına girmektedir. Bu

yüzden, tedavide multidisipliner (disiplinler arası) yaklaşımlar tercih edilmelidir.

Referans (Colles, S., Dixon, J., O’ Brien, P. -Night Eating Syndrome and

Nocturnal Snacking Association with Obesity, Binge Eating and Psychological

Distress. Interantional Journal of Obesity, 2007.)

Sevgiyle ve sağlıkla kalın,

Şebnem Kartal

Uzman Psikolog – Yazar