Çocuklarda Parmak Emme Davranışı

Çocuklarda parmak emme, içgüdüsel bir davranıştır ve anne karnında başlar. Çocukların doğuştan sonraki en güçlü refleksleri emme refleksidir. Annelerin çocuklarını iki yaşına kadar emzirmeleri önerilir. Zaten çocuk hekimleri de aynı öneride bulunurlar bunun da parmak emme davranışını engelleyici bir etkisi olacaktır.

İki yaşa kadar parmak emme normal bir davranış olarak kabul edilir fakat iki yaş sonrasından itibaren çocuk parmak emmeye devam ediyorsa bu bir uyum ve davranış bozukluğu olarak görülür. Bazı uzmanlar bu davranışın dört yaşa kadar normal ve sağlıklı bir davranış olduğunu söylemektedirler. Fakat bence üç, dört yaşındaki bir çocuğun parmağını emmeye devam etmesi sağlıklı bir davranış değildir. Ayrıca ne kadar uzun süre parmağını emerse davranış o kadar çok alışkanlık haline gelir.

Bebekler annelerini emerler ve annelerini emmedikleri zamanlarda parmaklarını emmeye başlarlar. Bu bir anlamda kendini doyurma davranışı olarak da görülebilir. Parmakları dışında, yumuşak tüylü bir oyuncaklarının, yastıklarının, çarşaflarının ya da battaniyelerinin bir kenarını emmek gibi davranışlarda gösterebilirler. Bunlar özellikle uykuya geçmeden önce rahatlamak için yaptıkları davranışlardır.

Parmak emme, bebeklerin duygusal olarak rahatlamalarını sağlar. Ayrıca bebekler, kendilerini güvende hissetmek için, stresten, kaygı ve endişeden kurtulmak ve aile içi iletişim sorunlarını kendilerince gidermek için de parmaklarını emerler.

Bunun dışında, diş çıkarma zamanında da ellerini ağızlarına götürürler. Dişlerine ve diş etlerine dokunurlar. Parmak emme davranışını özellikle ve sadece uykuya dalmak için kullanan çocuklar da vardır.

Parmak emmenin bir uyum ve davranış bozukluğu olarak ortaya çıkmasının nedenleri şunlardır:

-         Anne ve çocuk ilişkisinde yaşanan sorunlar,

-         İlgisizlik,

-         Sevgi eksikliği,

-         Güvensizlik,

-         Aile içi sorunlar,

-         Kardeş kıskançlığı,

-         Kayıplar, travmalar,

-         Gelişimsel zorluklar,

-         Yorgunluk,

-         Utanma ve sıkılma,

-         Çocuğun fiziksel ve duygusal gereksinimlerinin yeterli derecede karşılanmaması,

-         Anne-baba ayrılığı ya da boşanma.

Parmak emme davranışı çocuklarda fiziksel sorunlara da neden olur; damak yapısını ve diş yapısını bozar, diş problemlerine neden olabilir, ileride tel takmaları gerekebilir. Dudak yapısında da bozukluğa neden olabilir. Konuşmalarda bozulmalar meydana gelebilir ve hatta peltek konuşmaya sebep olabilir. Ayrıca parmaklarında bozulmaya, deride kırışmaya, kabarcıklar, hassaslaşmalar ve renk değişimine neden olur. Bir taraftan da sürekli bir enfeksiyon sebebidir.

Parmak emme davranışını ortadan kaldırmak için uygulanan yanlış yöntemler, çocuklarda hem davranışın pekişmesine ve artmasına hem de yeni uyum ve davranış bozukluklarına neden olabilir. Bu yanlış yöntemler aynı zamanda çocukla aile arasındaki iletişimi bozabilir.

Örneğin;

-         Ceza vermek,

-         Sürekli fiziksel ve sözlü ifadelerle davranışı engellemek ya da uyarmak,

-         Sürekli aşağılayıcı ve suçlayıcı ifadeler kullanmak,

-         Sevdiği bir şeyden yoksun bırakmak,

-         Yapılmasından hoşlanmadığı bir şeyle tehdit etmek,

-         Parmaklarına acı biber sürmek,

-         Parmaklarına boya, uhu vb. maddeler sürmek,

-         Çocuğun ellerini bağlamak,

-         Eline koluna vurmak.

Anne babaların bu sorunlarla başa çıkabilmek için yapabilecekleri en iyi şey çocuk parmağını emerken ona ellerini oyalayacak birtakım aktiviteler sunmaları olabilir. Parmak emme davranışının üzerine ne kadar az gidilirse çocuk için o kadar iyi olur. Duygularını ifade edebilmeleri için onlara destekleyebilirsiniz, kendilerini anlaşılmış hissederlerse parmak emme davranışı azalacaktır.

Parmak emme davranışından tamamen kurtulabilmek için bir psikologla oyun terapisi çalışması yapılması en doğru ve sağlıklı yöntemdir. Ama parmak emme sorunu başka fiziksel sorunlara da yol açtığı için bir diş hekiminden ve çocuk doktorundan da yardım almak gerekebilir.

Bazı diş hekimleri parmak emme davranışını engellemek için, uyurken çocuğun eline çorap, eldiven giydirmeyi ya da plastik parmak kapakları kullanmayı önerebilmektedirler. Bir psikolog olarak bu çözümlerin ancak oyun terapisinden ve aile terapisinden sonra bir ilerleme kaydedilemiyorsa, ki bu çok istisnadır, kullanılması gerektiğini düşünüyorum.

Sevgiyle ve sağlıkla kalın,

Şebnem Kartal

Uzman Psikolog – Yazar