Çocuklarda Çekingenlik ve İçe Kapanıklık

Çocuklarda içe kapanıklık, çocuğun sosyalleşmek istemesine rağmen ilişkilere katılamamasına ve çocuğun duygularını, düşüncelerini ifade etmekte zorluk çekmesine verilen addır. İçe kapanık çocukların birçoğunda özgüven problemi vardır. Değersizliklerini saklamaya çalışırlar, utanırlar ve reddedilmekten korkarlar. Yargılanmaktan, alay edilmekten ve eleştirilmekten endişe duyarlar. Dikkatlerin onlar üzerinde olması, onlar için rahatsız edicidir. Arkadaşlarının, öğretmenlerinin veya büyüklerinin beklentilerini karşılayamamak onlar için çok rahatsız edici bir duygudur. İnsanların onlardan hoşlanmayacağını düşünmek, sohbet etmekten zevk almayacağını zannetmek huzursuz edicidir.

İçe kapanıklık çocuğun doğuştan getirdiği bir şey olabilir. Çekingenlik bir mizaç olabilir ama aynı zamanda çevresel faktörlerden ve yaşamsal deneyimlerden de kaynaklanabilir. Çocuğun duygu, düşünce ve davranışlarına çevresinden gelen olumsuz geri bildirimler ve tepkiler içe kapanmasına neden olabilir.

Ayrıca söyledikleri önemsenmeyen, sürekli azarlanan, alay edilen çocuklar içe kapanık olarak büyürler. Ebeveynlerden biri ya da ikisinin birden agresif olması veya aile içinde herhangi bir bireyin uyum ve davranış bozukluğu olması, çocuğun, iletişim kurma becerilerine ket vurabilir. Kardeşler arasında çatışma varsa ve çocuk ezilen tarafta ise içe kapanıklığı artabilir.

Bunlar dışında, aileden yeterince sevgi görmeme, anne babanın sevgi ve şefkat dolu bir şefkat kurmaması, aileden uzun süreli ayrı kalma, aşırı koruyucu/baskıcı ebeveyn tutumları, aile içi şiddet, çocukta herhangi bir ruhsal problemin olması, konuşma bozukluğu olması, yas, kayıp gibi travmatik olaylar da içe kapanıklığa neden olabilir veya var olan sorunu arttırabilir.

Çocuklarda İçe Kapanıklıkla Nasıl Başa Çıkılır?

Çekingen çocukları sohbet etmeye zorlamamak gerekir. Bunun yerine siz kendinizden çok yoğun ve hızlı bir biçimde olmayacak şekilde bahsedebilirsiniz. Bunun üzerine o da sizinle yavaş yavaş sohbet etmeye başlayabilir. Bunu yaptığında hemen üzerine atlayıp konuşturmaya çalışmayın. Yavaş, sakin, şefkatli ve saygılı olun. Eleştirel cümleler kullanmayın. Onun ağzından laf almaya çalışıyormuşsunuz gibi davranmayın. Kendini istediği sıklıkta ve sürede ifade etmesine izin verin.

Çekingen çocukları çeşitli etkinliklere katılması konusunda desteklemek gerekir. Sanatsal ve sportif faaliyetlere yönlendirmek uygun olabilir. Fakat öncelikle küçük gruplarla birlikte olmaya teşvik etmek, çekingenliğini daha kolay atmasını sağlayacaktır. Örneğin, öncelikle bir ya da iki arkadaşıyla bir araya gelmesini sağlayacak şekilde organizasyon yapmak daha uygundur. Ayrıca önce daha iyi tanıdığı çocuklarla bir araya getirmek daha etkili olur.

Örneğin, önce kuzenleriyle bir organizasyon yapmak, sonradan sınıftaki nispeten daha yakın olduğu arkadaşlarıyla organizasyon yapmak sonra da bu etkinliklere katılan kişilerin sayısını giderek arttıracak şekilde çalışmalar yapmak daha uygun olacaktır.

Bu arada bir etkinlik düzenlerken nereye ve kimlerle gidileceğinin, nasıl bir ortama katılınacağının, neler yaşanacağının anlatılması, çocuğunuzun içindeki belirsizlikleri ortadan kaldırarak ortama daha rahat katılmasını sağlar.

İçe Kapalı Çocuklarda Yapılmaması Gerekenler

-Çocuğu çeşitli ortamlarda sürekli konuşmayı zorlamak,

-Sürekli duygu ve düşüncelerini eleştirmek,

-Aşağılamak,

-Hor görmek ve küçümsemek,

-Söyledikleri ve yaptıklarıyla alay etmek,

-Kendini ifade etmeye çalışırken onu incitmek,

-Başkalarıyla kıyaslamak ve karşılaştırmak,

-Sözlü ve fiziksel şiddet uygulamak,

Sevgiyle ve sağlıkla kalın,

Şebnem Kartal

Uzman Psikolog – Yazar